Υδραυλικό ωρολόγιο τύπου Κλεψύδρας

Η Κλεψύδρα ήταν το πρώτο όργανο μέτρησης του χρόνου ομιλίας σε δημόσιο χώρο ή σε δικαστήριο. Αποτελείται από μια ορθογωνική δεξαμενή με μικρό στόμιο στο κάτω μέρος για την εκροή του νερού. Ένας δείκτης συνδεδεμένος με πλωτήρα έδειχνε τις ώρες σε μια κατακόρυφη στήλη. Προφανώς, η κλίμακα αυτή δεν ήταν γραμμική λόγω της κυμαινόμενης ταχύτητας της ροής του νερού.

Σχεδιασμός: Δ. Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Δ. Καλλιγερόπουλος, Π. Βασιλειάδης, Β. Καπαρός
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Βιτρούβιος, Περί Αρχιτεκτονικής,9,8,5-7 | Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 67,2 | Diels H., Antike Technik, Berlin 1914

Το ξυπνητήρι του Πλάτωνος

Το ωρολόγιο έχει τη μορφή μιας μεγάλης κλεψύδρας. Αποτελείται από δύο κατακόρυφα δοχεία και μία στεγανή κοίλη βάση, συνδεδεμένα μεταξύ τους με υδραυλικό σιφώνιο. Τα δοχεία και η βάση είναι χάλκινα, εξελασμένα στον τόρνο. Η στεγανή βάση διαθέτει χάλκινη σωληνοειδή σύριγγα (σφυρίχτρα) ικανή να παράγει οξύ ήχο σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα από τη στιγμή ενεργοποίησης του μηχανισμού, μέσω μιας μικρής μπρούτζινης στρόφιγγας.

Σχεδιασμός: Δ. Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Μ. Κοτσαμπάσογλου
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγή:H. Diels, Antike Technik, Berlin 1914

Υδραυλικό Ωρολόγιο του Κτησιβίου

Το ωρολόγιο αυτό (Κτησίβιος 308-246 π.Χ.) διαθέτει δεξαμενή νερού και μηχανισμό ελέγχου στάθμης και ροής, με κωνική υδραυλική δικλείδα, ώστε να εξασφαλίζεται η γραμμική του λειτουργία. Η κατασκευή διαθέτει χάλκινο δοχείο ύδατος, μέσα στο οποίο κινείται μεταλλικός πλωτήρας με δείκτη, ο οποίος δείχνει τις ώρες πάνω σε ξύλινο κύλινδρο. Ο κύλινδρος φέρει χαράξεις με διαφορετικές κλίμακες των ωρών, ανάλογα με τον μήνα του έτους.

Σχεδιασμός: Δ. Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Μ. Κοτσαμπάσογλου, Π. Βασιλειάδης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγή: Vitruvius, On Architecture 9.8.6

Έλεγχος στάθμης υγρού κατά τον Φίλωνα

Ο μεγάλος Μηχανικός της Αλεξάνδρειας, Φίλων ο Βυζάντιος, που έζησε περί το 250 π.Χ., στο βιβλίο του «Μηχανική Σύνταξις», περιγράφει συσκευή ελέγχου στάθμης υγρού, η οποία αποτελείται από στεγανό δοχείο και κύπελλο που συνδέονται μεταξύ τους με έναν υδραυλικό μηχανισμό. Αν αφαιρέσει κανείς ορισμένη ποσότητα υγρού από το κύπελλο, τότε ίση ποσότητα υγρού ρέει από το στόμιο του δοχείου, μέχρις ότου αποκατασταθεί πάλι η αρχική ισορροπία. Ανάλογη συσκευή είχε επινοήσει, πριν από αυτόν, ο Κτησίβιος.

Σχεδιασμός: Δ. Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Δ. Καλλιγερόπουλος, Β. Νικολής, Π. Βασιλειάδης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Carra de Vaux B., Philo of Byzantium, Le livre des appareils pneumatiques et des machines hydrauliques, Paris 1953.
Drachman A.G., Ktesibios, Philon and Heron – A study in ancient Pneumatics, Copenhagen 1948.
Mayr O., The Origins of Feedback Control, Cambridge Massachusetts 1970.
Δ. Καλλιγερόπουλος, Σ. Βασιλειάδου, Ιστορία της Τεχνολογίας & των Αυτομάτων, Αθήνα 2005.

Εγκατάσταση Υγιεινής στον Προϊστορικό Οικισμό του Ακρωτηρίου Θήρας (16ος αιώνας π.Χ.)

Στο ομοίωμα απεικονίζεται τμήμα σπιτιού της πόλης του Ακρωτηρίου, της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (17ος αιώνας π.Χ.), που θάφτηκε κάτω από τις στάχτες του ηφαιστείου. Στον άνω όροφο του σπιτιού διασώθηκε σε άριστη κατάσταση το αποχωρητήριο. Σε εσοχή του τοίχου βρίσκονται δυο κτιστοί πάγκοι. Το κενό ανάμεσά τους αντιστοιχεί σε οπή του πατώματος που αποτελεί το στόμιο εντοιχισμένου κατακόρυφου αγωγού από πήλινους σωλήνες. Μέσω του αγωγού, τα λύματα κατέληγαν σε φρεάτιο έξω από το σπίτι, συνδεδεμένο με το κοινοτικό αποχετευτικό δίκτυο της πόλης. Μέσα στο φρεάτιο βρέθηκαν πλάκες τοποθετημένες έτσι ώστε η ροή των αποβλήτων να επιταχύνεται, διατηρώντας το δίκτυο καθαρό. Επιπλέον, οι πλάκες αυτές απομονώνουν σε μεγάλο βαθμό το φρεάτιο από το σπίτι – σχηματίζουν δηλαδή ένα είδος ‘οσμοπαγίδας’.

Σχεδιασμός: Κ. Παλυβού
Κατασκευή: Β. Αντωνόπουλος, Σ. Καμενόπουλος, Γ. Κανέλλος
Κλίμακα: 1:4
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Marinatos, S., Thera VI, Athens 1974, 27-29, fig.3, pl 60b, 61°, 61b.
Παλυβού, Κ., ‘Αποχετευτικά δίκτυα και εγκαταστάσεις υγιεινής της 2ης χιλιετίας π.Χ. στο Αιγαίο’, Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία, Θεσσαλονίκη 1997, 381-390.

Tο εργοτάξιο κατασκευής του Παρθενώνος

Αναπαράσταση του εργοταξίου και του ικριώματος κατασκευής του Παρθενώνος, έτσι όπως αποδίδεται από τον Μ. Κορρέ στο βιβλίο του “Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα”, 1994, σελ. 51. Απεικονίζονται ποικίλες τεχνικές επεξεργασίας των μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών του ναού, σε διαφορετικά στάδια μορφοποίησης, καθώς και οι τρόποι μετακίνησης (ξύλινες ράμπες, έλκυθρα, “εργάτης”) και ανύψωσης. Το ξύλινο ικρίωμα στήριζε γερανούς, τροχαλίες και σχοινιά για την ακριβή τοποθέτηση των αρχιτεκτονικών στοιχείων.

Σχεδιασμός: Βασίστηκε σε σχέδια Μ. Κορρέ
Κατασκευή: Navarino Models
Συλλογή: ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ (Επιστημονική επιμέλεια ΕΔΑΒυΤ)
Πηγή: Μ.Κορρές, “Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα”, 1994, σελ. 51.

Η “Κρήνη του Θεαγένους” στα Μέγαρα

Η κρήνη, χωρητικότητας 350 κυβ.μ., είναι η μεγαλύτερη ως τώρα στην Ελλάδα, και ένα από τα σπουδαιότερα δείγματα αστικής κρήνης. Αποτελεί τον καταληκτικό κόμβο ενός υδρομαστευτικού αγωγού που οδηγούσε το νερό στην πόλη των Μεγάρων. Σύμφωνα με τον Παυσανία (Ι, 40, 1) κτίστηκε από τον τύραννο Θεαγένη (6ο αιώνα π.Χ.) και χρονολογείται στο πρώτο τέταρτο του 5ου αι. π.Χ. Αποτελείται από δύο ισομεγέθη διαμερίσματα, τα οποία διέθεταν ξεχωριστό αγωγό συρροής υδάτων το καθένα, ώστε σε περίπτωση λειψυδρίας ή καθαρισμού, να είναι δυνατή η αυτόνομη λειτουργία της μίας μόνο πλευράς. Κάθε διαμέρισμα είχε μια λεκάνη συλλογής και μια στενή λεκάνη άντλησης. Στο διαχωριστικό τοιχίο έχουν διατηρηθεί δύο διανοίξεις προς την πλευρά της λεκάνης συλλογής, για την εισροή των υδάτων. Η μια φέρει ίχνη χάλκινου μηχανισμού ρύθμισης της ροής του νερού. Οι λεκάνες έχουν διατηρήσει το κονίαμα σε ύψος 1,37 μ., ενώ ο πυθμένας (περίπου 260 m2) και οι περιμετρικοί τοίχοι επαλείφθηκαν ως το ύψος των 15 εκ. με μία λεπτή στρώση πιθανώς από άσφαλτο, η οποία είχε αναμειχθεί με ζωικό λίπος, τον λεγόμενο σάπωνα του ασβεστίτη, ο οποίος είναι σε μεγάλο βαθμό υδροαπωθητικός, με αποτέλεσμα να αποτρέπει τη δημιουργία αλάτων στην επιφάνεια του κονιάματος.

Σχεδιασμός: N. Hellner
Κατασκευή: Navarino Models
Κλίμακα: 1:24
Συλλογή: ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ (Επιστημονική επιμέλεια ΕΔΑΒυΤ)

Εμβολοφόρος αντλία του Κτησιβίου

Η εμβολοφόρος αντλία του Κτησιβίου (285-222 π.Χ.) θεωρείται μία από τις σημαντικότερες μηχανολογικές εφευρέσεις για την άντληση νερού, η οποία βρίσκει εφαρμογές εδώ και 23 αιώνες. Αποτελείται από δύο όμοιους κυλίνδρους οι οποίοι στο εσωτερικό τους φέρουν έμβολα που κινούνται παλινδρομικά με τη βοήθεια μοχλού. Η κίνηση των εμβόλων δημιουργεί κενά αέρος και αναρρόφηση νερού, το οποίο μέσω σωλήνα μεταφέρεται έξω από τον χώρο όπου είναι βυθισμένη η αντλία.

Σχεδιασμός – κατασκευή: Δ. Κριάρης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Βιτρούβιος, Περί Αρχιτεκτονικής, Μετάφραση – σχόλια Π. Λέφας, Αθήνα, 1998 | Carra de Vaux B., Philo of Byzantium, Le livre des appareils pneumatiques et des machines hydrauliques, Paris, 1953 | Ήρων ο Αλεξανδρεύς, Πνευματικά, Teubner, Leibzig, 1899 | Oleson J.P., Greek and Roman mechanical water-lifting devices: the history of a technology, Toronto, 1984 | Schmidt W., Heronis Alexandrini Opera quae supersunt omnia. 1: Pneumatica et automata, Lipsiae, 1899.

Ανυψωτική μηχανή (Γερανός)

Κύρια συστατικά ενός γερανού ήσαν ο ιστός (δύο μεγάλα ξύλα σε σχηματισμό Λ), το πολύσπαστον ανυψώσεως (ξύλινες τροχαλίες) και το βαρούλκο. Το βαρούλκο, αποτελούμενο από τον κύλινδρο ή άξονα και το σύστημα περιστροφής, ήταν απαραίτητο κυρίως για τον χειρισμό του πολύσπαστου ανυψώσεως. ΄Ηταν επίσης χρήσιμο και για την ανέγερση ή την καταβίβαση του ίδιου του ιστού κατά την εγκατάσταση του γερανού ή μετά τη περάτωση της εργασίας του.

Σχεδιασμός: M. Kορρές
Κατασκευή: Γ. Εξηντάρης
Κλίμακα: 1:4
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγή: Μ. Κορρές, Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα, εκδ. ΜΕΛΙΣΣΑ, 1994

Αθηναϊκή Τριήρης (5ος – 4ος αιώνας π.Χ.)

Πρόκειται για το περίφημο κωπήλατο πολεμικό πλοίο. Ήταν γρήγορο και ευέλικτο, με έμβολο προσαρτημένο στην πλώρη του, ιδιαίτερα αποτελεσματικό στις επιθέσεις εναντίον εχθρικών πλοίων. Στην πιο εξελιγμένη της μορφή είχε μήκος 17μ., πλάτος 5,20μ., βύθισμα 1,50μ., και εκτόπισμα 70 τόνους. Συνολικό πλήρωμα 210-216 ανδρών, από τους οποίους οι 170 ήσαν κωπηλάτες (85 ανά πλευρά) χωρισμένοι σε τρεις επάλληλες σειρές: 31 την επάνω, 27 στη μεσαία και 27 στην κατώτερη. Ανώτατη ταχύτητα 9-12 μίλια ανά ώρα.

Σχεδιασμός – Κατασκευή: Ν. Δραπανιώτης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: βασισμένος στα σχέδια των J.S. Morrison και J.F. Coates

Βυζαντινός Δρόμων (7ος -14ος αιώνας μ. Χ.)

Ο Δρόμων ήταν βαρύ πολεμικό σκάφος, το κυριότερο πλοίο του Ναυτικού του Βυζαντίου. Οι Δρόμωνες ήσαν εφοδιασμένοι με ειδικές μηχανές εκτόξευσης «υγρού πυρός» κατά των εχθρών. Η μορφή τους κατάγεται από τις ελληνικές διήρεις, ενώ οι μεταγενέστεροι Δρόμωνες αποτελούν τους προγόνους των μεσαιωνικών γαλερών. Διέθεταν 100 κουπιά (50 σε κάθε πλευρά), τρείς ιστούς με τετράγωνα και τριγωνικά ιστία, πλήρες κατάστρωμα και υπερυψωμένες κατασκευές σε πλώρη και πρύμνη, ενισχυμένες με μηχανήματα «υγρού πυρός» και καταπέλτες.

Σχέδιο – Κατασκευή: Ν. Δραπανιώτης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ

Απτόμενοι κύκλοι Αριστοτέλους

Ομοίωμα στηριγμένο στην περιγραφή του ψευδο-Αριστοτέλη (3ος αι. π.Χ.) για την μετάδοση κινήσεως μέσω μικρών εφαπτόμενων δίσκων. Ο συγγραφέας αναφέρεται σε μικρό όργανο που περιέχει πολλούς τροχίσκους, των οποίων η αρχική αιτία της κίνησης ήταν κρυφή. Η σύλληψη του «τροχού τριβής» είναι πρόδρομος των οδοντωτών γραναζιών τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και στον μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Σχεδιασμός: Θ.Π. Τάσιος
Κατασκευή: Γ. Γιαννόπουλος
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ

Η κινούμενη αυτόματη Θεραπαινίς Φίλωνος και Ήρωνος

Αυτό το διπλό αυτόματο της ελληνιστικής εποχής, συνδυάζει δύο μηχανισμούς αυτομάτων: Ο πρώτος μηχανισμός (κατασκευή Σ. Οικονομόπουλου) περιλαμβάνεται στο εσωτερικό του κορμού, ο δε δεύτερος είναι ενσωματωμένος στο κάτω της οσφύος τμήμα του ξύλινου αγάλματος (σχέδια-κατασκευή Μ. Κορρές).
Αφαιρώντας μία τροχοπέδη το άγαλμα κινείται προς έναν συνδιαιτημόνα, χάρις σε ένα αντίβαρο το οποίο κατέρχεται αργά στο εσωτερικό του αγάλματος, ενώ το σχοινί που συγκρατεί το αντίβαρο τυλίγεται σ’ έναν άξονα ο οποίος αναγκάζεται να στραφεί και να κινήσει δυο κρυμμένους τροχούς. Όταν ο συνδιαιτημόνας τοποθετήσει ένα βαρύ κύπελλο στο αριστερό χέρι της Θεραπαινίδος, ο βραχίονάς της θα στραφεί και θα ενεργοποιήσει έναν οριζόντιο “σύρτη” ο οποίος, γλυστρώντας αργά θα φέρει την ατμοσφαιρική πίεση μέσα σ΄ένα κρυμμένο κλειστό δοχείο κρασιού και το κρασί θα αρχίσει να ρέει από την οινοχόη την οποία κρατά η Θεραπαινίς στο δεξί της χέρι.

Σχεδιασμός: Θ.Π. Τάσιος, Μ. Κορρές, Σ. Οικονομόπουλος
Κατασκευή: Μ. Κορρές, Σ. Οικονομόπουλος
Συλλογή: ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ / ΕΔΑΒυΤ

Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο

Μουσικός Καθρέφτης Κτησιβίου

Αυτός ο μεταλλικός καθρέφτης μπορεί να ακινητοποιηθεί σε διάφορες στάθμες χάρις σε ένα αντίβαρο από μολύβι που λειτουργεί σαν έμβολο στο εσωτερικό ενός σωλήνα. Καθώς το αντίβαρο ανεβοκατεβαίνει παράγει ταυτόχρονα κι έναν αρμονικό ήχο.

Σχεδιασμός: Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Μ. Κοτσαμπάσογλου, Π. Βασιλειάδης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Heron, Pneumatics | Δ. Καλλιγερόπουλος, Σ. Βασιλειάδου, Ιστορία της Τεχνολογίας & των Αυτομάτων, Αθήνα, 2005

Αυτόματος κερματοδέκτης

Ο κερματοδέκτης ήταν τοποθετημένος μπροστά από έναν ναό και πρόσφερε αγίασμα με την ρίψη κέρματος. Αποτελείται από μια ζυγαριά, το ένα τάσι της οποίας δέχεται τα κέρματα που ρίχνουν οι πιστοί. Το άλλο τάσι είναι συνδεδεμένο με κωνικό πλωτήρα βυθισμένο σε δεξαμενή γεμάτη νερό. Όταν πέσει το κέρμα, η κωνική βαλβίδα ανοίγει στιγμιαία αφήνοντας να ρεύσει μικρή ποσότητα νερού (το “αγίασμα”) στο άλλο άκρο του μηχανισμού.

Σχεδιασμός: Δ. Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Μ. Κοτσαμπάσογλου
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Heron, Pneumatics A21 | Δ. Καλλιγερόπουλος, Σ. Βασιλειάδου, Ιστορία της Τεχνολογίας & των Αυτομάτων, Αθήνα 2005

Κινητό αυτόματο του Ήρωνος

Το ομοίωμα του κινητού αυτομάτου του Ήρωνος έγινε με βάση τις διαστάσεις και τις αναλυτικές περιγραφές που περιέχονται στο έργο του Αυτοματοποιητική. Την κινητήρια ενέργεια προκαλεί η πτώση ενός μολύβδινου βάρους, συνδεδεμένου με τον κινητήριο τροχό μέσω ενός νήματος. Ο προγραμματισμός των κινήσεων γίνεται με δεξιόστροφες ή αριστερόστροφες περιελίξεις του νήματος πάνω στον κινητήριο άξονα.

Σχεδιασμός: Δ. Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Δ. Καλλιγερόπουλος, Β. Νικολής, Π. Βασιλειάδης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Καλλιγερόπουλος Δ., Αυτοματοποιητική, η τέχνη της κατασκευής των αυτομάτων Ήρωνος του Αλεξανδρινού, Αθήνα, 1996 | Kalligeropoulos D., Autopoietike, the art of automata by Heron of Alexandria, Athens, 1998

Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο

Αυτόματες Πύλες Ναού

Το Θεώρημα 38 των Πνευματικών ο Ήρων περιγράφει την αυτόματη λειτουργία των πυλών ενός ιερού ναού: «Ναός κατασκευάζεται, έτσι ώστε μόλις ανάψει φωτιά σε βωμό που βρίσκεται στην είσοδό του και γίνει θυσία, οι πόρτες του ναού να ανοίγουν αυτόματα, και μόλις σβήσει η φωτιά πάλι να κλείνουν.» Στον μηχανισμό αυτό ο Ήρων αξιοποιεί τη διαστολή του θερμαινόμενου αέρα κάτω από τον βωμό. Η πίεση του αέρα ωθεί το υγρό που βρίσκεται στο σταθερό αγγείο προς το κινητό σκεύος η πτώση του οποίου παρασύρει ένα σύστημα τροχαλιών και αντίβαρων για την περιστροφή και το άνοιγμα της πόρτας του ναού.

Σχεδιασμός: Δ. Καλλιγερόπουλος
Κατασκευή: Δ. Καλλιγερόπουλος, Β. Νικολής, Π. Βασιλειάδης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Καλλιγερόπουλος Δ., Αυτοματοποιητική, η τέχνη της κατασκευής των αυτομάτων Ήρωνος του Αλεξανδρινού, Αθήνα 1996 | Kalligeropoulos D., Autopoietike, the art of automata by Heron of Alexandria, Athens, 1998 | Δ. Καλλιγερόπουλος, Σ. Βασιλειάδου, Ιστορία της Τεχνολογίας & των Αυτομάτων, Αθήνα, 2005

Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο

Στατόν αυτόματο Θέατρο

Σε μια μικρή θεατρική σκηνή παρουσιάζεται αυτόματα ένα πλήρες θεατρικό έργο: μορφές κινούνται, σκηνικά αλλάζουν, ήχοι και φωτιά τονίζουν τα δρώμενα. Η κινητήρια δύναμη προέρχεται από την ελεγχόμενη πτώση βάρους μέσα σε κλεψύδρα. Ένα μακρύ σχοινί, δεμένο στο βάρος, περιελίσσεται κατάλληλα γύρω από διάφορους άξονες κρυμμένους μέσα στο αυτόματο, κινητοποιώντας τα μέρη του θεάτρου.

Σχεδιασμός: Κ. Κοτσανάς
Κατασκευή: Κ. Κοτσανάς
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ

Ύσπληγξ

Η ύσπληγξ ήταν μηχανισμός που τοποθετείτο μπροστά από την γραμμή έναρξης αγώνων δρόμου για να αποτρέψει την πρόωρη εκκίνηση των δρομέων. Αποτελείται από δύο οριζόντια σχοινιά τα οποία συγκρατούνται από κατακόρυφους πασσάλους. Το σύστημα ελευθερωνόταν με την βοήθεια στρεπτικών ελατηρίων και έπιπτε απότομα, εξασφαλίζοντας την ταυτόχρονη εκκίνηση των δρομέων. Οι μηχανισμοί αυτοί ήταν προσαρτημένοι σε λίθινες βάσεις, κατάλοιπα των οποίων έχουν αναγνωρισθεί σε τέσσερα αρχαία ελληνικά στάδια

Σχεδιασμός και κατασκευή: Δ. Καλλιγερόπουλος
Ξυλουργικά: Π. Βασιλειάδης
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Valavanis, P., Hysplex: The starting mechanism in ancient stadia. A contribution to Anciemt Greek Technologu, Berkeley, 1999

Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο

Χύτευση μπρούτζινου αγάλματος με την μέθοδο του «χαμένου κεριού»

Η μέθοδος χύτευσης μπρούτζινων αγαλμάτων που πήρε το όνομα «μέθοδος του χαμένου κεριού», εφαρμόζεται σχεδόν πανομοιότυπη μέχρι σήμερα. Χωρίζεται σε πέντε στάδια:
1. Κατασκευάζεται χωμάτινο πρόπλασμα που προσεγγίζει την τελική μορφή του αγάλματος, και στηρίζεται σε έναν ξύλινο σκελετό.
2. Πάνω στο χωμάτινο πρόπλασμα τοποθετείται λεπτό στρώμα κεριού στο οποίο πλάθεται με λεπτομέρειες η μορφή του αγάλματος.
3. Εξωτερικά στο κέρινο ομοίωμα προσαρμόζονται κέρινοι αγωγοί. Τέλος, το σύνολο καλύπτεται με ένα παχύ χωμάτινο περίβλημα.
4. Ακολουθεί η θέρμανση του χωμάτινου όγκου, κι έτσι το χώμα αποκτά την αναγκαία σκληρότητα, ενώ το κερί λειώνει και αφήνει στην θέση του ένα κενό. Στο κενό αυτό χύνεται κατόπιν υγρό μέταλλο μπρούντζου.
5. Ο χωμάτινος όγκος αφαιρείται, όπως και οι εξωτερικοί μεταλλικοί αγωγοί. Το έργο ολοκληρώνεται με την τελική επεξεργασία της επιφάνειας του μεταλλικού αγάλματος.

Σχεδιασμός και κατασκευή: Δ. Καλλιγερόπουλος
Χύτευση: Β. Καπαρός
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Διόδωρος ο Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, 4,76 | Casson S., The Technique of Early Greek Sculpture, Oxford, 1993 | Diodoros of Sicily: Historical Library, 4,76 | Bol P., Antike Bronzetechnik, Muenchen, 1985

Τεχνολογία αρχαίου ελληνικού θεάτρου

Ο Βιτρούβιος αναφέρει τρία είδη σκηνικών, το «τραγικό», το «κωμικό» και το «σατυρικό», τα οποία αντιστοιχούν στα τρία είδη του δράματος. Η τέλεση θεατρικών αγώνων με τρεις, τουλάχιστον, παραστάσεις την ίδια ημέρα, οδήγησε στην εξεύρεση λύσεων για τη γρήγορη και ανώδυνη αλλαγή των σκηνικών παρουσία των θεατών. Η χρήση «καταβλημάτων», δηλαδή ζωγραφισμένων υφασμάτινων πετασμάτων, τυλιγμένων πίσω από τα υπέρθυρα των θυρών της σκηνής, τα οποία έπεφταν το ένα μπροστά από το άλλο, έδιναν αυτή τη δυνατότητα. Στο αρχαίο θέατρο του Δίου, της ιερής πόλης των Μακεδόνων, τεκμηριώνονται οι περισσότεροι από τους θεατρικούς μηχανισμούς, οι οποίοι μας είναι γνωστοί από τις γραπτές πηγές.

Σχεδιασμός: Γ. Καραδέδος
Κατασκευή: Μ. Πενέλης
Συλλογή: ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ (Επιστημονική επιμέλεια ΕΔΑΒυΤ)

Υδραυλικός Τηλέγραφος του Αινεία

Σε μια μεγάλη δεξαμενή γεμάτη νερό, προσαρτάται ένας πλωτήρας ο οποίος φέρει κατακόρυφη ράβδο με εγχάρακτα τυποποιημένα μηνύματα. Η μετάδοση του μηνύματος προϋπέθετε δυο πανομοιότυπες τέτοιες συσκευές τοποθετημένες σε υψώματα σε κατάλληλες αποστάσεις ώστε να υπάρχει οπτική επαφή μέσω φωτεινών σημάτων. Ο Αποστολέας έδινε σήμα με μια δάδα όταν ήταν έτοιμος να ανοίξει την βρύση στο κάτω μέρος της δικής του δεξαμενής. Ο Δέκτης τότε έκανε το ίδιο. Καθώς έρρεε το νερό, ο πλωτήρας κατέβαινε, και όταν το επιθυμητό μήνυμα έφτανε στην κορυφή της δεξαμενής, ο Αποστολέας έκανε και πάλι μήνυμα με την δάδα να κλείσει η βρύση. Τότε ο Δέκτης, αφού έκλεινε αμέσως την δικιά του βρύση, μπορούσε πλέον να διαβάσει το μήνυμα.

Σχεδιασμός: Κ.Κοτσανάς
Κατασκευή: Κ.Κοτσανάς
Συλλογή: ΕΔΑΒυΤ
Πηγές: Πολύβιος, Ιστορία 10, 43-44.

Παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο

Οπτικός Τηλέγραφος Κλεοξένους (Πυρσεία)

Τον 3ο αιώνα π.Χ., οι αλεξανδρινοί μηχανικοί Κλεόξενος και Δημόκλειτος επινόησαν την «πυρσεία», το πρώτο σύστημα μετάδοσης κάθε γράμματος του αλφαβήτου ξεχωριστά, χρησιμοποιώντας δύο πεντάδες μεγάλων πυρσών που ανάβουν σε συγκεκριμένους συνδυασμούς. Ήταν η πρώτη κωδικοποίηση του αλφαβήτου, η επόμενη έγινε μετά από είκοσι αιώνες από τον Samuel Morse.

Σχεδιασμός: Θ.Π. Τάσιος
Κατασκευή: Isa Hoti και Π. Αργυρούδης
Συλλογή: ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ (Επιστημονική επιμέλεια ΕΔΑΒυΤ)